ÇOCUKLARDA ÖFKE KONTROLÜ VE OLUMLU DAVRANIŞ KAZANDIRMA
Öfke; çocuklarda zaman zaman kabul edilebilir olarak görülen ve çocukları alarma geçiren bir duygu olarak bilinir. Çocuklarda öfke, kendilerinin yanlış anlaşılmasıyla, haksız yere suçlanmasıyla, adaletsiz ya da güvenliğini tehdit edici bir şekilde davranılmasıyla bağlantılı olarak ortaya çıkabilmektedir.
Çocuğun amacına ulaşmaya çalışırken engellendiğini hissetmesi ya da hakkının yendiği düşüncesine kapılması sonucu da öfke patlamaları ortaya çıkabilir. Çocuklar sıklıkla negatif bir durumun değişmemesi sonucu öfke patlaması yaşamakla birlikte; engellenme, sahip olduğu şeyin elinden alınması, fiziksel ve /veya sözel şiddete maruz kama, istemediği şeyleri yapmaya zorlanma, oyun oynamaktan mahrum kalma, arkadaşları tarafından reddedilme, akran zorbalığı, duygusal ihtiyaçlarının karşılanmaması, güvenliğinin tehdit edilmesi, yeterli ilgi görmeme durumları da çocuklarda öfke patlamasına neden olabilir.
Çocukların Öfkelerini Yansıtma Şekilleri
Okul öncesi çocuklarının birçoğunun, öfkelenmenin uygun bir davranış olarak kabul edilmediği durumlarda saldırgan tutumlar sergilediği görülmüştür. Bazı çocuklar olay ya da kişiden kaçınarak öfke duygularıyla baş etme stratejileri geliştirmektedir. Bu davranışlar, çocukların etkili ilişkiler kurmasında olumlu bir etkisi olmamakta ve belirli bir süre sonra aynı problemleri tekrar yaşamalarına sebep olabilmektedir. . Bununla birlikte, bazı çocuklarda agresyon ve dürtüselliğin ön planda olduğu ve bu durumun arkadaş çevrelerinde reddedilmelerine sebep olabildiği görülmektedir.
Öfke Yönetimi Konusunda Önemli Noktalar
- Çocuklara istenen davranışı öğretmenin en etkili yollarından biri onlara model olmaktır. Dolayısıyla ebeveynler olarak çocuğa öfke yönetimi konusunda örnek olmak büyük önem taşımaktadır.
- Öfke anında çocuğun anlaşıldığını hissetmesi ve durumu anlaması için her türlü duygu ve düşüncesini paylaşmasında yardımcı olunmalı. Çocuklara öfke içeren duygularını sözlü olarak nasıl ifade edeceği öğretilmeli.
- Çocukların öfkelendiği anlar göz önünde bulundurularak, bu durumların oluşması öncesinde olabildiğince önlem alınması ve destek olunabilmesi için hazırlıklı olunması konusuna özen gösterilmesi.
- Olumlu davranışların pekiştirilmesi amaçlı çocukla ilişki kurma, düşünce ve duygularını anlamaya çalışma, ona zaman ayırarak duygularını paylaşmasına fırsat verme ve duygularını kabul etme gibi pozitif disiplin yöntemlerini kullanılmalı.
Ebeveynler Neler Yapabilir?
Öncelikle ebeveynler, çocuğa öfkenin kontrol edilebileceğini, bu becerinin geliştirilebilmesi için bazı davranış değişikliklerinin yapılması gerektiğini ve bunların da pratik edilmesinin önemli olduğunu paylaşmalıdır. Öfke anında çocuk ile konuşularak kendisini kontrol edemediğini hissettiği anlarda bulunduğu ortamdan uzaklaşması ve bunun pratik edilmesi sürecinde zorlandığı zamanlar olduğunda ebeveynin de kendisine destek vereceği paylaşılabilir. Çocuk ile öfke anında vücudunda meydana gelen fiziksel belirtilerin neler olduğu konuşulabilir ve bunları fark ettiği anlarda nefes egzersizleri, sevdiği bir aktivite ile ilgilenmek, bir bardak su içmek vb. gibi kendisini sakinleştirici uygulamalara yönelebileceği hatırlatılabilir. Öfkeye sebep olan konu ile ilgili kendisine, beklentisini anlayabilmek amacıyla ‘ne olmasını istediği’ sorusu sorularak bunun üzerine düşünmesi istenebilir. Aynı zamanda da karşısındaki kişinin neler hissetmiş olabileceği hakkında konuşmalar yapılabilir. Yaşanan durum sonrasında ise birlikte olası çözümler üretiyor olmak bir sonraki benzer durumda neler yapabileceğiyle ilgili çocuğa yardımcı olacaktır. Tüm bunlara rağmen çocuğun öfkesi saldırgan bir tutuma dönüşüyor ve bunu engellemek mümkün olmuyorsa bir uzman desteği alınması büyük önem taşımaktadır.
Uzm. Psk. Merve Yalçınkaya
DBE Çocuk ve Genç Bölümü
KAYNAKÇA
About anger (2012-13). Retrieved from
Anderson, L S., The Aggressive Child. PhD published by the Children’s Bureau,
ACYF, DHEW. Retrieved from http://childdevelopmentinfo.com/how-to-be-a parent/angry_child/
DBE Çocuk ve Genç Psikolojik Danışmanlık Merkezi
Bizi Arayın Terapistlerimiz
Benzer İçerikler :
Depremin etkilerini en yoğun biçimde yaşadığımız şu günlerde, ebeveynlerin en temel endişesi kendilerini ve çocuklarını olası bir depreme veya doğal afete...
Her anne ve baba çocuklarının kendi ayaklarının üzerinde durmasını ve sorumluluk sahibi olmasını ister. Ancak, çocuklarının ne zaman ve ne kadar bağımsızlık ...
Çocuğumu nasıl yetiştirmeliyim?’ ‘Ne yaparsam çocuğumu iyi yetiştirmiş olurum?’ Soruları anne babaların en çok sordukları...
Çocuklar doğası gereği arkadaşlarıyla sıkça sorun yaşayabilir. Anne ve babalar da çocuklarının arkadaşlarıyla ilişkisini onarabilmek adına yol gösterici olmayı ...
İlginizi Çekebilir :
Çocuklarını büyütürken ebeveynlerin kafasında “Kardeş ilişkileri nasıl olacak?” sorusu hep vardır. Her zaman kardeş rekabetinin ve çatışmaları...
Aynı zamanda "sosyal kaygı" adı da verilen "sosyal fobi", günlük sosyal ortamlarda ortaya çıkan ve insanı tamamen etkisine alan bir kaygı ...
Bebek gebelikle birlikte annenin rahminde, babanın da kalbinde büyümeye başlar. Doğum, bebekle birlikte pek çok şeye gebedir. Anne ve baba bir ekip ...
“Affetmek güçlüyü daha güçlü kılar.” Publilius Syrus Hayal, eve geldiğinde üzerindekileri bile çıkarmadan yatağa yatıp ağlamaya başlamıştı. ...
