Mutlu insanların sırrı ne?

Mutlu insanların özellikleri neler? Kendilerine gülmeyi ve bizi güldürmeyi nasıl başarıyorlar? Bazı insanlar dertlerini zincir yaparken diğerleri nasıl bu kadar eğleniyor diye merak ettik ve Davranış Bilimleri Enstitüsü’nden Uzman Psikolog Zeynep Zat’a bu soruyu sorduk.Hayattan keyif alabilen ve zorluklarla karşılaşsalar da kendi güçleri ile yaşamı iyi götürebilen bir grup var. Kendileriyle alay ediyorlar (dikkat edin, başkalarıyla değil, kendileriyle), her şeyi ve herkesi çok da ciddiye almıyorlar, zayıf yanlarıyla ve hayatta karşılaştıkları olumsuz olaylarla daha kolay baş edebiliyorlar. Bunu yaparken de gülüyorlar. Bir anlamda, bir baş etme yolu olarak mizahı kullanıyorlar. Siz ‘Müdürüm bugün beni haksız yere tersledi’ diye saatler hatta günler boyu karalar bağlayıp otururken, onlar aynı durumda ‘Amaaan boşver’ deyip kaldıkları yerden devam edebiliyorlar. Müdür örneğini, ‘Eşim bana kendimi yetersiz hissettiriyor’, ‘İş arkadaşlarımla mesafeliyiz’ ya da ‘Bütün arkadaşlarım evlendi, bir ben ilişkilerimi yürütmeyi beceremedim’ gibi örneklerle de çeşitlendirebilirsiniz.

Görünen o ki, bir kısmımız hiç kafamıza takmaz, gülüp geçerken; bazılarımız için atlatması o kadar da kolay olmuyor. Peki, neden? Bazılarımız için günlük yaşamda karşılaştığımız durumlara gülüp geçmenin bu denli güç olmasının bir nedeni bunların bizim için tetikleyici olmaları... Bu ne demek? Günlük yaşamdaki olayları kafaya takıp birkaç gün evden çıkamamak aslında buzdağının görünen kısmı... Görünmeyen kısımda ise genellikle karşımıza geçmişte yaşanmış olumsuz yaşam olayları çıkıyor. Örneğin, bugün birlikte çalıştığımız arkadaşlarımızın ya da eşimizin bizim için yaptığı olumsuz bir yorum karşısında bir cevap veremiyoruz. Yüzümüz düşüyor ya da o an etrafa çaktırmasak da akşam eve gidince içten içe epey dert ettiğimizi anlıyoruz. Hatta kendimizi her zamankinden fazla yemek yerken buluyoruz.

Geri dönüp baktığımızda ise geçmişte babamızın da zaman zaman bizi eleştirdiği, ‘Sen zaten yapamazsın, neyi yaptın ki şimdiye kadar’ dediği ya da küçük hatalar yüzünden büyük laflar işittiğimizi hatırlıyoruz. Yani, kendimizle ilgili ‘değersizim’ inancına zaten sahibiz. Hele ki, bu duruma erken yaşlardan itibaren ve sık sık maruz kaldıysak, bu bakış açısını edinme ihtimalimiz yükseliyor. Değersiz hissettiğimiz anları biriktiriyor; yeni olaylara ‘değersizim’ penceresinden bakmaya başlıyoruz. Yaşadığımız yeni olaylarda kendimizi değersiz hissedip, gülüp geçmeyi bir yana bırakın, kendimizi çok kötü hissediyor, küstüm çiçeği gibi içimize kapanıp insanlarla aramıza mesafe koyabiliyoruz. Geçmişteki bu travmatik yaşantıları terapide çalışmak, bu anılara karşı duyarsızlaşmayı sağlayabiliyor. Geçmişteki o anı artık bugünkü yaşantımızı kontrol edemiyor. İşte o zaman gülüp geçmek de daha kolay oluyor.

Pardon Siz Nerelisiniz?

Şimdi gelelim çukurun yanından bile geçmeyenlere… Onlar neyi farklı yapıyor? Bu dünyada başlarına gelen her olumsuz şeyden kendilerini sorumlu tutmuyorlar. ‘Ben çirkinim, yeteneksizim, şişmanım’ demiyorlar. Oldukları gibi iyi olduklarını, ellerinden gelenin en iyisini yaptıklarını biliyor, geri kalanı için de hayıflanmıyorlar ve müdürleri onları terslediğinde bunu kişiselleştirmek yerine durumun müdürün kendisi ile de ilgili olabileceğini fark edip kendilerine dert etmiyorlar. Bunun için çok düşünmelerine de gerek kalmıyor, otomatikleşmiş şekilde böyle davranıyorlar.Boş Verebilmek Ciddi İş Boş verebilmenin bir beceri olduğunu söylüyor Uzman Psikolog Zeynep Zat. “Süpervizorüm Uzman Klinik Psikolog Emre Konuk der ki, bu hayatta boş verebilmenin kendisi ciddi bir beceridir.” Ancak burada boş vermek tanımını sorumsuzluk ile karıştırmamak gerekiyor. Sizin sorumluluğunuzda olmayan davranışları, tepkileri, davranışları, iğneleyici sözleri hemen üzerinize almamak demek. Bunun yerine, “Bir dakika, bu benimle değil, onunla ilgili ve ben bunu umursamayabilirim”diyebilmek; rahatsız olmamak, etkilerinden korunmak, onları taşımamak diye de düşünebilirsiniz. Bu anlayışa gelmek acaba biraz deneyim ve yaş mı gerektiriyor? Uzm. Psk. Zat, bunun sadece pratik gerektirdiğini söylüyor. Bu perspektiften bakmaya başladıkça ‘boş vermek’ keyifli bir alışkanlığa dönüşüyor.

Kabul Et, Bul ve Gül

Baş etme yollarından biri de hata yapmamış gibi yapmak… Ancak bu, mizah kadar işlevsel bir yol değil. Hatta ilişkileri kopma noktasına getirebilen, karşı tarafta olumsuz duygular uyandırabilen bir yöntem. Kişi bunu niye yapıyor? Anlaşılan o ki anne-babadan ya da bakım verenlerden hata yapmanın kabul edilemez olduğunu öğrenmiş ve kendi hatalarını da kabul edemiyor. Oysa hata yaparsanız en kötü ne olur? Bunun üzerine çalışıldığında kişi, ‘Ben de insanım aslında’ demeye, kendine gülmeye, hata saklama çabalarını itiraf etmeye başlıyor. Hatasını sahipleniyor, onun yabancı değil, bir bütünün parçası olduğunu kabul ediyor. Hatta bir üst seviyeye geçebilirse kendini ti’ye alıyor. Formül şu: Kabul et, nereden geldiğini bul, onunla bütünleş ve ona gül… Gülüyorlar Çünkü... Hani bazı kadınlar vardır… Sıradan bir hayatları var gibi görünür ama evin, ailenin ve hatta mahallenin neşesidirler. Nasıl bu kadar neşeli olduklarını anlamakta zorlanır insan. Bu kadınların mutluluk halini açıklayan bir araştırma var. Gallup Araştırma Şirketi’nin ‘Mutluluk Bulucu’ adını verdiği değerlendirme aracını kullanarak farklı ülkelerde yaptığı araştırmaların sonucunda, bizim bu yazıda ‘Boş verebilenler, gülenler, kendileri ile barışık olanlar’ olarak adlandırdığımız grubun bunu yapamayanlardan farklı olan şu özellikleri ortaya çıkıyor:

** Bir gün içinde, keyif aldıkları şeyleri sıklıkla yapıyorlar. Örneğin sevdiklerini gün içinde daha fazla görüyor ya da işyerindeki molaları keyif aldıkları şeyleri yaparak geçiriyorlar.
** Her ne yapıyorlarsa o konuya yoğunlaşıyorlar. Çalışıyorlarsa sadece yaptıkları işe, dağa tırmanıyorlarsa sadece tırmanışa, ev işi yapıyorlarsa ev işine… Böylece diğer olumsuzluklar bu anlarda akıllarına gelmiyor bile.
** Hayatlarında bir anlam buluyorlar. Örneğin yaptıkları işin başka insanların hayatına kattığı değeri önemsiyorlar. Çocuk yetiştirmeyi, besleyip giydirmekten öte dünyaya bir çocuk kazandırmak olarak yorumluyorlar.

Güldükçe Güzelleşiyor Hayat

Kendine gülebilmenin bir tür baş etme yolu olduğunu söyleyen Uzm Psk. Zat, böylece hayatın hafifleştiğini söylüyor. Kilosuna, hatta sadece 3-5 kilo fazlasına takılıp kalan bir kadın düşünün. Kiloya öyle takılmış ki içine dönmüş, ilişki kurmaktan sakınıyor, yüzü gülmüyor ve aslında kilosu yüzünden değil, kilosundan rahatsız olması yüzünden yalnızlığı deneyimliyor. Ve hepimiz biliyoruz ki, samimiyetle gülen insanlar çok seviliyor. Kaç kilo olurlarsa olsunlar… Bırakın yalnız kalmayı, arkadaş ve partner seçenekleri artıyor. İş yerinde ciddi bir toplantıda yaptıkları bir espri atmosferi değiştirmeye yetiyor, bazen onları liderlik konumuna taşıyabiliyor ve inanın bunun devamı geliyor. Neşeleri onlara yeni iş imkanları da yaratabiliyor. Neşenin ve gülmenin işe yaradığını görünce onu kullanma halleri de artıyor. Zat’ın verdiği şu bilgi bizi şaşırtıyor: Ayna karşısında gülümsemesini, ortama girmeden önce esprisini çalışan insanlar var! Bunu neden yapıyorlar? Çünkü onlar neşenin mucizevi etkilerini biliyorlar.

Para mı Mutluluktan Mutluluk mu Paradan?

‘Para mutluluk getirir mi?’ diye sorduk yıllarca. Uzman Klinik Psikolog Emre Konuk ise soruyu tersten soruyor. Mutluluk para getirir mi? Getiriyor… İş yerinde çalışanların mutlu olması verimi direkt olarak artırıyor ve para kazandırıyor. Peki bireysel hayatta? Nice insan var ki en çok para kazandığı dönemde aslında hiç de mutlu olmuyor ve hatta mutlu olmadığı için daha çok para kazanıyor. Konuk, “Esas sorulması gereken insanın hayatta gerçek anlamda nasıl mutlu olacağını bulmasıdır. Mutlu olmak, mutlu yaşamak hayattaki en zor sanattır ve onu yaşamak zaten insanlığın en kutsal amacıdır” diyor. Yani para araç, mutluluk ise bir amaç…

Mutlu İnsanlar...

Anlamlı yaşarlar.
Odaklanırlar.
Yeteneklerini anlamlı işlerde kullanırlar.
Keyif alırlar.
Doyum hissederler.
Eylem içindedirler.
Zamanı unuturlar.
Kendilerini verirler.
Bağlanırlar.
Kendileri olurlar.
Kendileri gibi hissederler. Peki Mutlu Hisseden İnsanların Ortak Özellikleri Neler?
Arkadaşlarla, aileyle ve iş hayatındaki insanlarla güçlü ilişkiler kuruyorlar ve o ilişkilerden besleniyorlar. (Bu noktada hep sızlanan eşi dostu bir gözden geçirmekte fayda var çünkü mutsuzluk bulaşıcı…)
Ekonomik yaşantılarını -çok para kazanmasalar da- etkin bir şekilde yönetebiliyorlar.
Mesleki olarak çok yükselmiş olmaları, hatta çalışmaları bile gerekmiyor ama yaptıkları işe saygı duyuyorlar.
Gündelik işlerini yapabilecek kadar fiziksel sağlığa ve enerjiye sahip oluyorlar.