Çocuk ve Genç

Ergenlik Nedir?

Ergenlik dönemi çocukluk ve yetişkinlik dönemleri arasında geçişi işaret etmektedir. Ergenlik dönemindeki bireyler fiziksel, zihinsel, duygusal, cinsel, sosyal ve ahlaki yönden olgunlaşmaya başlar. Ergenler bir yandan psikolojik ve bedensel olarak değişimlere alışmaya çalışırken bir yandan geleceklerine dair amaç belirlemek, gelecekleri hakkında karar vermek ve hedeflerine ulaşmak için çaba göstermek durumundadır. Bu süreç hem ergen hem de ebeveynleri için karmaşalı ve endişeli ilerleyen bir durum olmaktadır.

Ailenin Ergenlik Dönemindeki İşlevleri

Aile, ergenlik döneminde olan çocuğunu destekleme ve çocuğunun sağlıklı bir kişilik oluşturmasına yardımcı olma açısından önemli bir yere sahiptir.

Ergenlik döneminin başlaması ile aile içindeki ilişkiler değişmektedir. Değişen ilişkiler ve yaşanan davranışsal ve gelişimsel problemler, ebeveynlik rollerinde karmaşaya sebep olmaktadır. Ergen çocuğu olan ebeveynlerin çocuk yetiştirme konusundaki zorlukları artmaktadır. Disiplin ve eğitim gibi sorunlar baş göstermektedir. Çocuğun geleceği ile ilgili beklentiler ebeveynleri kaygıya itmektedir. Çocuğunuzla daha etkili bir şekilde nasıl başa çıkılacağına dair 10 ipucunu inceleyelim:

1. Çocuğunuzla birlikte kurallar ve sınırlar belirleyin.

Çocuğunuzun yaşamı üzerinde kontrol sahibi olduğunu hissetmesine yardımcı olmanın basit bir yolu nedir? Çocuğunuzu kural belirleme sürecine dahil edin. Bunu yaptığınızda, çocuğunuzun fikirlerine ve bağımsızlıklarına saygı duyduğunuzu görecektir.

2. Birlikte kaliteli zaman geçirin.

Eminim meşgulsünüzdür. İş, ev sorumlulukları, gençlerin ebeveynliği ve kişisel bakım arasında gidip gelmek kolay değil. Çocuğunuzla kaliteli zaman geçirmeden günlerin hızla geçmesine izin vermeyin. Bu sayede gelecek yıllar için anlamlı anılar yaratacaksınız.

3. Çocuğunuzu küçük görmekten kaçının.

Gençlerin saygısız olması sinir bozucudur ama saygısızca karşılık vermek ilişkiye zarar verir. Belki ergenlik çağındaki çocuğunuz video oyunları oynamayı bırakıp ödevini yapmaz. Çocuğunuzun kurallara uymayı ve sınırlara saygı duymayı öğrenmesi gerekir, ancak aynı zamanda daha bağımsız olmayı da isterler. Onlara küçük çocuklarmış gibi hissettirirseniz, isyan ederler. "Siz" ifadelerini "Ben" ifadelerine dönüştürün. Örneğin, "Her zaman çok tembelsin" demek yerine, "Anlaştığımız gibi ev işlerini yapmadığın zaman kendimi saygı duyulmamış hissediyorum" demeyi deneyebilirsiniz.

4. Çocuğunuzun davranışlarının sonuçlarını yaşamasına izin verin.

Çocuğunuzun hatalarından ders almasına nasıl yardımcı olursunuz? Mümkün olduğunca, eylemlerinin doğal sonuçlarını deneyimlemelerine izin vererek. Çocuğunuz otobüsü kaçırdığında onu okula sizin bırakacağınızı bilirse, zamanında uyanmak için çok az motivasyonu olacaktır. Bazen bir hayat dersi vermenin en iyi yolu, gençlerinizin davranışlarının sonuçlarını deneyimlemelerine izin vermektir.

5. Kızgınken önemli konuşmalar yapmayın.

Şu sahneyi hayal edin: Çocuğunuz dışarı çıkma izninden bir saat sonra eve gelir, geç kalacağını bildiren hiçbir arama veya mesaj yoktur. Endişeniz öfkeye dönüşür. Onun tehlikede olduğundan endişelendiniz ve telefonlarınıza bile cevap vermedi mi? Bu senaryoda, çoğu ebeveyn çocuğunu oturtur ve sorumsuz davranışları hakkında onlara hemen ders vermeye başlar. Sorun şudur ki, bunu yaparsanız, ergenlik çağındaki çocuğunuz kendini kapatacak veya savunmaya geçecektir. Mümkün olduğunca hem siz hem de çocuğunuz sakinken önemli konuşmalar yapmaya çalışın.

6. Çocuğunuzun ilgi alanlarını destekleyin ve alışkanlıklarını tanıyın.

Çocuğunuzun anlamadığınız bir hobisi var mı? Çocuğunuzun daha az dikkati dağılması ve daha "üretken" olması için dırdır ediyor musunuz? Hobilerinin ve ilgi alanlarının neler olduğunu gözlemleyerek başlayın. Onlarla birlikte en sevdikleri müziği dinleyin. Bu, çocuğunuza onu daha yakından tanımakla gerçekten ilgilendiğinizi gösterecektir. Çocuğunuzun yaptığı tüm olumlu şeyleri, ne kadar küçük olursa olsun, gözlemlemek de faydalı olacaktır. Çocuğunuzun bir cuma gecesi çok çalıştığını veya okuldan önce yataklarını topladığını fark edin ve dile getirin. Çocuğunuz fikrinizi umursamıyor gibi görünse bile, gerçekten umursadıklarından emin olabilirsiniz.

7. Düzenli olarak birlikte yemek yiyin.

Araştırmalar, ailece yemek yemenin akademik performansı artırdığını; depresyon, kaygı ve madde bağımlılığı oranlarını azalttığını; benlik saygısı geliştirdiğini; fiziksel sağlığı geliştirdiğini; madde bağımlılığı olasılığını azalttığını gösteriyor. Dahası, gençlerin %80'i aile yemek zamanlarının ebeveynleriyle en çok konuşacakları zaman olduğunu söylüyor. Çocuğunuzla daha fazla iletişim kurmak istiyorsanız, yemek zamanları bunun için ideal bir fırsattır.

8. Çocuğunuzu başkalarıyla kıyaslamayın.

Çocuğunuzun yetenekli olduğunu biliyorsunuz. Ancak komşunuzun çocuklarının notlarının yükseldiğini ya da yeğeninizin en iyi üniversitelerden birinde burs kazandığını öğrendiğinizde, kendinizi çocuğunuzu onlarla karşılaştırırken bulabilirsiniz. Ancak bunu yapmak ebeveyn-çocuk ilişkisine zarar verir. Ayrıca karşılaştırma, ergenlik çağındaki gençlerin özgüvenini zedeler ve hatta size karşı kin beslemesine neden olabilir.

9. Çocuğunuzun hayatına dahil olun ama mahremiyetine saygı gösterin.

Çocuğunuzun hayatında neler olup bittiğini anlamak çok önemlidir. Zararlı davranışlarda bulunuyorlarsa veya kötü arkadaşlarla takılıyorlarsa, daha iyi kararlar vermeleri için onlara rehberlik edebilmek için bunu bilmek isteyeceksiniz. Çocuğunuzun hayatında olup bitenlere ayak uydurmanın en iyi yolu onunla iletişim kurun. Çocuğunuzla keyif aldıkları şeyler yapın. Şikâyet ettiklerinde veya hayal kırıklıklarını dile getirdiklerinde onları dinleyin. Çocuğunuza özgürlüğüne ve mahremiyetine saygı duyduğunuzu gösterdiğinizde, sorunları olduğunda size gelme olasılıkları daha yüksek olacaktır.

10. Savunmasız olmaktan korkmayın.

Son olarak, çocuğunuza sizin de insan olduğunuzu göstermeyi unutmayın. Mükemmel ebeveyn yoktur! Çocuğunuza ebeveynlik yaparken hata yapmak sorun değildir. Her şeyi çözmüş gibi davranmak yerine, savunmasızlığı gösterin. Hata yaptığınızda af dileyin. Çocuğunuza hayatın mükemmellikle ilgili olmadığını, bunun yerine her zaman öğrenmek ve büyümekle ilgili olduğunu gösterin.

Davranış Bilimleri Çocuk ve Genç Bölümü

Asistan Klinik Psikolog Damla Çetinkaya

Kaynaklar

Aybak, T., & İpek, M. (2015). Ergenlik Dönemindeki Çocuğa Sahip Ebeveynlerin Yaşadıkları Sorunlar. Aydın Sağlık Dergisi. https://doi.org/10.17932/iau.asd.2015.007/asd_v07i2004

Wong, D. (2022, June 18). Parenting Teens: 15 Tips to Raise Happy, Motivated Teenagers. Daniel Wong. https://www.daniel-wong.com/2021/12/04/parenting-teens/

DBE Çocuk ve Genç Psikolojik Danışmanlık Merkezi
Bizi Arayın  Terapistlerimiz