Çocuk ve Genç

Çocuklar da tıpkı yetişkinler gibi günlük hayatlarında birçok durumla ve duyguyla baş etmek zorundadırlar. Sınıf arkadaşlarına uyum sağlamak, zor bir ders konusunu öğrenmeye çalışmak, ebeveynlerinin ve öğretmenlerinin beklentilerini karşılayabilmek gibi birçok durumla baş etmeleri gerekir. Hayatta zorluklara rağmen ilerlemeyi ve gelişmeyi sağlayan şey ise duygusal dayanıklılıktır.

Çocukluk dönemlerinizi hatırlamaya çalışın. Farklı dönemlerde yaşadığınız birçok kaygı, korku, endişe, üzüntü vardı ve o duygular sizin için o günlerin en büyük gündem konusuydu. Hatta belki de ebeveynlerinize ya da diğer büyüklerinize, onlar tarafından anlaşılmadığınız ve sorunlarınıza çözüm bulamadıkları için kızıyordunuz. Özellikle günümüzün karmaşık dünyasında çocuklardan yeni koşullara uyum sağlamalarını, sabretmelerini, öğrenmeye ve gelişmeye devam etmelerini istemek fakat nasıl yapabileceklerini, zorluklara ve yeni koşullara uyum sağlamayı nasıl başarabileceklerini anlatmamak onlar için büyük haksızlık olur öyle değil mi? Tam olarak burada duygusal dayanıklılık devreye giriyor. İyi haber ise şu ki, duygusal dayanıklılık becerileri öğrenilebilir ve geliştirilebilir becerilerdir.

Çocukların değişen koşullara, zorluklara ve engellere rağmen duygularını yönetebilmesine ve güçlü olabilmesine yardımcı olan duygusal dayanıklılık becerilerini geliştirebilmek önemlidir. Bu becerilere sahip olmak çocukların hiçbir zaman zorluk veya sıkıntı yaşamayacakları anlamına gelmiyor. Acı, üzüntü, kaygı veya büyük bir travma ya da kayıp yaşadıklarında elbette ruh sağlıkları olumsuz yönde etkilenecektir. Burada onları süper kahraman yapmayı hedeflemiyoruz sadece baş etme becerileri kuvvetli çocuklar yetiştirmeyi hedefliyoruz. Böylece bu becerileri, size ihtiyaç duymadan yaşamları boyunca kullanabilecekler.

ÇOCUKLARDA VE ERGENLERDE DUYGUSAL DAYANIKLILIĞI ARTIRMANIN 10 YOLU

1. İLETİŞİM

Çocuğunuza, empati kurmayı, başkalarını etkin bir şekilde dinleyebilmeyi, akranlarıyla sağlıklı iletişim kurabilmenin yollarını öğretin. Özellikle internetin ve sosyal medyanın çok yaygın kullanıldığı bugünlerde orada arkadaşlarıyla kurdukları iletişimin nasıl olması gerektiği ile ilgili çocuğunuzu bilgilendirin. Sınırları korumanın öneminden ve her zaman dikkat edilmesi gereken iletişim kurallarından bahsedin.

2. ÇOCUĞUNUZUN BAŞKALARINA YARDIM ETMESİNİ SAĞLAYIN

Kendilerini çaresiz ve amaçsız hisseden çocuklar, başkalarına yardım ettiklerinde kendilerini daha güçlü hissedebilirler. Çocuğunuzu, yaşına da uygun olacak şekilde gönüllü faaliyetlere yönlendirebilirsiniz. Okulda, parkta ve evde diğer insanlara nasıl yardımcı olabileceklerini öğretebilirsiniz. Bunun için eğitici kitaplardan da faydalanmak etkili olacaktır.

3. GÜNLÜK BİR RUTİN BELİRLEYİN

Düzen, tüm canlılar için huzur vericidir ve güvende hissettirir. Evde, okulda ve dışarıda geçirilen zamanı bir rutine yayın. Elbette önemli durumlarda esnetmeniz gerekebilir fakat çocuk neleri yapması gerektiğini ve bunları hangi zamanlarda yapması gerektiğini bildiğinde kendisini çok daha güvende ve huzurlu hissedecektir. Bu süreçte tutarlı olmak, sabretmek ve hem çocuğunuza hem de kendinize alışmak için zaman tanımayı bilmek önemlidir.

4. DİNLENMEYİ ÖĞRETİN

Çocuğunuz müdahale etmesi dahi mümkün olmayan olumsuz olaylarla ilgili fazla düşünüyor ve kafa yoruyor olabilir. Bir hedefe fazla kitlenmiş ve hedefine ulaşmak için kendisini hırpalayacak kadar çok çabalıyor olabilir. Çabalamak, büyümek ve gelişmek kadar nerede durup dinleneceğini de bilmek önemlidir. Bu yüzden çocuğunuza dinlenmeyi öğretmelisiniz.

5. ÖZ BAKIMI ÖĞRETİN

Çocuğunuza temel öz bakımın önemini öğretmelisiniz. Sizler için çok sıradan ve gündelik olan öz bakım aktiviteleri çocuğunuzun rutinleri arasına girmemiş olabilir ya da öz bakımın önemini kavrayamamış olabilir. Beslenmek, vücudu temiz tutmak, egzersiz yapmak gibi sorumluluklarını bir rutin haline getirmesine yardımcı olun. Eğlenmek ve oyun oynamak için geriye kalan zamanı diledikleri gibi değerlendirebileceklerini ancak önceliklerini ihmal etmemeleri gerektiğini açıklayın.

6. MAKUL HEDEFLER KOYMAYI ÖĞRETİN

Gerçekçi hedefler belirlemeyi ve bu hedefler için adım adım nasıl ilerleneceğini çocuğunuza öğretin. Hedef belirlemek, çocukların belirli bir göreve odaklanmasına yardımcı olur ve zorluklar karşısında ilerlemeye devam edebilmek için onlara güç verir. Görevleri başarıyla tamamladıklarında kendilerine duydukları saygı ve güven de artacaktır.

7. ÖZ-SAYGILARINI GELİŞTİRMELERİNE DESTEK OLUN

Çocuğunuza geçmişteki zorlukların nasıl üstesinden gelebildiğini hatırlatın. Kendisine güvendiğinde ve odaklandığında ne kadar başarılı olabildiklerini sık sık söyleyin. Bazen kendimizle ilgili zaten biliyor olduğumuz şeyleri, sevdiğimiz ve güvendiğimiz insanlardan da duymaya ihtiyaç duyarız. Sizler de çocuğunuzun en büyük destekçisi olarak ona sık sık kendisine güvenmesi ve saygı duyması için birçok sebebi olduğunu hatırlatmalısınız.

8. UMUTLU OLMAYI ÖĞRETİN

Çocuğunuz onun için çok acı verici bir olay yaşıyor olsa bile, hayata iyimser ve olumlu bakmayı öğretin. Tüm duygular insanlar içindir ve her ne hissediyor olursak olalım bir şekilde bu duyguların etkileri azalıp yerini yenilerine bırakacaktır. Hayat her zaman risklerle dolu olsa dahi gidişatı belirlemek bizlerin elindedir. Bu yüzden çocuklarınıza da her daim umutlu olmayı ve bunun “Polyannacılık”tan farklı olduğunu, sadece iyiyi istemekle ve pozitif olmakla ilgili olduğunu gösterin. Negatif düşüncelere sahip olmanın insana hiçbir şey katamayacağını hakkında sohbetler de edebilirsiniz. Bunun için onun ve kendi yaşamınızdan örneklerden faydalanabilirsiniz ya da işleri biraz eğlenceli hale getirerek birlikte izlediğiniz filmden bir karakteri örnek gösterebilirsiniz.

9. FIRSATLARI ARAMASI İÇİN YARDIM EDİN

Zor zamanlar, çocukların kendileri hakkında en çok şeyöğrenebileceği zamanlardır. Yetenekleri, güçlü yönleri, kişilik özellikleri neler ve zorlayıcı durumlarda bu özellikler ve beceriler ona nasıl yardım etti? Kendini keşfetmesi ve güçlü yönleriyle ilgili fırsatları değerlendirebilmesi için ona yardımcı olun. Başarılı olduğu yönlerini daha çok geliştirmesi için teşvik edin. İlgi alanıyla ilgili eğitimlere ya da kurslara katılması için de destekleyebilirsiniz.

10. DEĞİŞİMİ KABUL ETMELERİNİ SAĞLAYIN

Dünya üzerinde her şey ve herkes günden güne değişiyor. Büyüdükçe, hayatın farklı yönlerini öğreniyor ve birçok deneyim ediniyoruz. Değişimlerin her zaman var olacağını açıklayın ve değişime uyum sağlayabilmek için neler yapabileceklerini anlatın. Büyümenin ve değişmenin endişe verici değil yeni fırsatlar ve ihtimaller için bir fırsat olduğunu gösterin.

Sizler her ne kadar destek olmak için çabalasanız da, duygusal dayanıklılığı geliştirmek kişisel bir yolculuktur. Çocuklarınıza bu yolda rehber olurken bir yandan da kendilerini keşfetmelerine ve kendi başarılarını, başarısızlıklarını yaşamalarına izin vermelisiniz

KAYNAK
(26 Ağustos 2020). Resilience guide for parents and teachers. American Psychological Association.

DBE Çocuk ve Genç Psikolojik Danışmanlık Merkezi
Bizi Arayın  Terapistlerimiz