Basında Dbe

Nasıl Dolandırılıyoruz? Uzmanlar Ne Diyor?

Nasıl Dolandırılıyoruz? Uzmanlar Ne Diyor?

Terörist Dolandırmaz Çeker Silahını Haraç Alır

Profesörler, sanatçılar, emekli polisler... Türkiye'de her gün pek çok kişi dolandırılıyor. Psikologlar "Herkes dolandırılabilir" diye uyarıyor. Terör uzmanı Prof. Dr. Nihat Ali Özcan ise "Terörist dolandırıcılıkla uğraşmaz ama terörün yarattığı kaos fırsatçılar için ortam oluşturur." diyor.

Çok eski tarihlerden beri var olan dolandırıcılık, toplumların en büyük problemlerinden. 1960'lı yıllarda Sülün Osman adıyla nam salan Osman Ziya Sülün, Türkiye'nin en tanınmış dolandırıcısıydı. Galata Kulesi'ni, Dolmabahçe Sarayı'nı bile insanlara satmıştı. 90'lı yılların ünlü dolandırıcısı Selçuk Parsadan ise sahte kimliklere bürünerek dönemin CumhurbaÅŸkanı Süleyman Demirel'i, Gaziantep Belediye BaÅŸkanı Celal DoÄŸan'ı, dönemin BaÅŸbakanı Tansu Çiller'i dolandırmıştı. 2000'lerde ise deÄŸiÅŸen teknolojiyle birlikte telefon ve internet üzerinden yapılan dolandırıcılık yöntemleri öne çıkıyor.

Kendini devamlı yenileyen dolandırıcılar; her gün farklı bir kılıkta ortaya çıkıyor. Bazen "Para puan kazandınız" diyerek insanları kandırıp kontör çalıyor, bazen de "Hesabınızdan otomatik ödeme talimatıyla terör örgütüne yüksek miktarda para aktarılmış. Düzeltebilmemiz için size söylenilen yolu izleyin" ÅŸeklinde terör örgütünün adını kullanarak insanların korkularından faydalanıyorlar. GeçtiÄŸimiz hafta "terör örgütü hikayesiyle yaklaşık 4 milyon lirası çarpılan ceza hukukçusu Prof. Dr. Erdener Yurtcan ise tanınan maÄŸdurların sonuncusu. Bu durum Prof. Dr. Erdener Yurtcan'ı halk arasında "Koca profesör dolandırıldıysa, biz ne yapacağız" ÅŸeklinde yorumlara yol açsa da psikologlar bunun tam aksini söylüyor: "EÄŸitimli kiÅŸiler de dolandırılabilir. Dolandırıcılar insanların korku duygusunu körükler." Mantıklı düşünme kapasitesi devre dışı DBE Davranış Bilimleri Enstitüsü BaÅŸkanı Psikolog Emre Konuk, eÄŸitimli insanların da dolandırılabileceÄŸini, bu durumun "otoriteye boyun eÄŸme eÄŸilimi" olduÄŸunu ifade ediyor.

"Otoriteye boyun eÄŸme eÄŸilimi"  iyi satıcı, karşısındakinin profilini iyi okur, ona göre bir dil oluÅŸturur ve satar.  Dolandırıcı da aynı yaklaşımı benimser. Bir eÄŸilimden söz edeceksek bu "dolandırılmaya yatkınlık" olarak deÄŸil, "otoriteye boyun eÄŸmek" olarak adlandırılabilir. 1960'lı yıllarda Stanley Milgram'ın yaptığı bir dizi araÅŸtırmada, insanların deÄŸerlerine aykırı bile olsa otoritenin önerilerine boyun eÄŸme eÄŸiliminde olduÄŸunu ve bunların içinde akademisyenlerden öğrencilere kadar ve deÄŸiÅŸik sosyoekonomik düzeyde insanların yer aldığını görmüştük.
Ülkemizde yüzyıllara kadar dayanan, Cumhuriyet kurulduğundan beri de devam eden bir "devlete güvenmeme" durumu söz konusu. Dolayısıyla insanlara bir korku yerleşti. Dolandırıcıların "korkuyu" çok iyi kullandıklarını görüyoruz. Paradoks şu ki teröristten korkup devlete-polise sığınmaya yol açıyor yaşadıkları süreç. Bunu da çok ustaca kullanıyorlar. Unutmayalım; polise yansıyanlar dolandırıcıların başarılı olduğu durumlardır. Çok sayıda girişimde başarılı olmadıklarını, başardıklarında da bunların basına yansıdığını söyleyebiliriz.

Milliyet Cumartesi / 25.10.2015

Haberin devamını pdf formatında okumak için tıklayınız.

Benzer İçerikler :

Söyleyin gitsin, ama nasıl?

Sevdiğiniz erkekle hassas konular üzerine konuşurken doğru yöntemleri kullanırsanız hem ilişkinizi hem de ruhsal ve fiziksel sağlığınızı ...

Travma nesilden nesile geçer

Depremde hasarlı olduğu halde yıkılmayan evlerin insanlar üzerinde travmatik etkisi var. Depremin meydana geldiği bölgelerde 14 yıldır yıkılamayan hasarlı ...

Çocuklar Cinselliği Keşfederse

"Bu bazen arkadaş çevresi, bazen tv, bazen de internet olabilir. Çocuğun cinsellikle ilgili çarpıtılmış bilgiler edinmemesi için onu soru sormaya teşvik ...

Büyüyünce Ne Olacaksın? 

Çocuk için kariyer planı, ne onu baskılayarak ne de seçimi tamamen onun deneyimsiz isteÄŸine bırakarak yapılabilir. DBE Davranış Bilimler...

İlginizi Çekebilir :

Çalışanlarını Elden Kaçırmak İsteyenler İçin

DBE Davranış Bilimleri Enstitüsü Endüstri ve Örgüt PsikoloÄŸu Burcu Çanacık yeni çıkan kitabı "Çalışanları Elden Kaçırmanın 50 MuhteÅŸem Yolu"nda ...

Sevme Becerisi

Albert Camus’nün Veba adlı romanında geçen bir diyalog vardır. Veba salgını olan kentte Rambert adında bir gazeteci röportaj yapmak için gittiÄŸi kentten ...

Zeka doğuştan mı sonradan mı gelir?

Bebek ve çocukların zekâsını geliÅŸtirmek için neler yapılması gerektiÄŸini, Davranış Bilimleri Enstitüsü (DBE) Çocuk ve Genç Bölümü Uz. Klinik Psikolog AslÄ...

Çocukların Şehri KidzMondo Açılıyor

İstanbul'da Trump AlışveriÅŸ Merkezi’nde yarın açılacak bu ÅŸehrin kendi anayasası, pasaportu, kamu binaları ve sadece burada geçerli parası bile var. ...