İşten Çıkarılma Deneyimi

İşten çıkarılma olgusunda ayrılmanın nasıl olduğu, bireye nasıl ilan edildiği çok önemlidir. İşten çıkarılma kişinin beklediği bir karar mıydı, bekleme süreci uzun bir süreyi mi kapsadı, nasıl aşıldı… Veya şok etkisi yaratan hiç beklenmedik bir haber miydi… Dolayısıyla haberin alınış şekli bireyde travma yaratabilir. Bu ilk dönemde yaşanan şok, öfke veya donup kalma birey tarafından aşılamazsa Travma Sonrası Stres Bozukluğu gibi güçlüklere yol açabilir.

İşin kaybı bir yakının kaybıyla çok benzerlik taşır. Sevilen bir kişinin ölümünden sonra olduğu gibi bir yas süreci yaşanabilir. Fiziksel, zihinsel ve duygusal fonksiyonların düzelmesi zaman alır ve çeşitli etapları vardır. Dr. Elizabeth Kübler-Ross’a göre yas sürecinin beş etabı vardır. Bunlar: İnkar- Pazarlık-Karamsarlık/Umutsuzluk-Öfke-Kabuldür.

İş kaybı bazen bireyin geçmişinden gelen, tam olarak yaşanmamış başka kayıplarla birleşebilir. Bu durumda işten çıkarılma sonrası yaşanan dönem daha karmaşıklaşabilir. Yas süreci fazla uzun sürdüğünde kişinin depresyon yaşama olasılığı olabileceğinden bir uzmana başvurmasında yarar vardır.

Yaşamının işten çıkarılma anına kadar olan bölümünde son derece yoğun çalışmış biri, işini kaybettiğinde bir boşluk yaşayabilir. Çalışan insanların gününün büyük bölümü işte geçer, bu nedenle, iş ortadan kalktığında o zamanı doldurmak güçtür.

Tekrar işe başlayana kadar yaşanacak dönemde düzenli hayatı sürdürmek çok önemlidir. Hem ruh hem de beden sağlığını koruyacak günlük ritüeller yaratılmalı ve bunlar uygulanmalıdır.

Beslenmeye bu dönemde özellikle dikkat etmek gerekir. Sağlıklı, yeterli ve düzenli beslenilmeli; aşırı veya çok az yeme, besin değeri olmayan yiyeceklerle beslenme gibi davranışlardan kaçınılmalıdır.

Uykuya önem vermeli, uykusuzluk söz konusuysa yardım alınmalıdır.

Araştırmalar düzenli sporun bireyin ruh sağlığına önemli katkıları olduğunu desteklemektedir. ABD’de yapılan araştırmalar haftada üç saatten fazla spor yapanların yapmayanlara oranla %27 daha az depresyon riski altında olduğunu gösteriyor. İşsiz kalınan dönemde, diğer olumlu etkilerinin yanı sıra antidepresan etkisi nedeniyle de spora zaman ayırılmalıdır.

Acı veren deneyimler konusunda yazmanın da önemi araştırmalarla kanıtlanmıştır. İşten çıkarılmış kişiler arasında yapılan araştırmalarda 8 ay boyunca duygu ve düşünceleri konusunda yazanların yazmayanlara oranla tekrar iş bulmada iki kat daha şanslı oldukları ortaya çıkmıştır. Günlük tutma işsizlik döneminde kişilerin yararlanacabileceği bir rahatlama ve düşüncelerini berraklaştırma yöntemidir.

Daha önce iş yaşamından dolayı ihmal etmiş olabilecekleri aile bireylerine ve olaylarına zaman ayrılabilir. Birlikte zaman geçirmenin yanı sıra, aile ağacı (soy ağacı) oluşturma, aile büyükleriyle röportaj yapma ve anı yazma gibi faaliyetlerde de bulunulabilir.

Bu dönemde kişiler daha önce zaman ayıramadıkları ilgi alanlarına, hobilere de yönelmelidirler. Kendini geliştirmek ve yeni beceriler edinmek için bu dönem bulunmaz bir fırsat olabilir. Olumsuz duyguları aşmak için birey kendini ifadebileceği bir uğraş edinebilir.

Gevşemenin de günlük ritüellere eklenmesi gerekir. Yoga, meditasyon, nefes alıştırmaları gibi yöntemlerin kaygı, korku, öfke gibi olumsuzluklarla başetmede yardımcı olmasının yanı sıra bireyin dinginliği için çok yararlı olabilir. Kendine bakım yapmak, sevilen bir kitap, müzik veya evcil hayvanla ilgilenmek de insanı gevşetebilen uğraşlardır.

Tüm bunlara ek olarak günlük ritüellere bir de günlük amaç yaratma ve bunu gerçekleştirme eklenebilir. Amaçlar küçük de görünse bu dönemde her gün birşeyi başarma hissi bireyde olumlu etki yaratacaktır.

Birey en kısa sürede yeniden iş aramaya başlamak isteyecektir. Bu noktada yeteneklerini gözden geçirme, bir hedef belirleme ve bu hedefe ulaşmak için strateji oluşturma konusunda hazırlanması gerekebilir.

Yukarıda bahsedilen işten çıkarılma sonrasında yaşanan dönemin güçlükleri kişinin mevcut koşullarında aşılamıyorsa bir uzmana başvurmakta yarar vardır.

DBE Kurumsal Ölçme / Değerlendirme ve Eğitim Merkezi
Bizi Arayın Eğitmenlerimiz