Korumalı mı Öldürmeli mi?

Önce geçen haftanın bir özetini yapalım:
Bir sorunla karşılaştığımızda, o sorunun “neden ve nasıl ortaya çıktığı” ve “nasıl aşılacağı” üzerinde düşünürüz.

Birincisi bizi “nedenlere”, ikincisi ise “çözümlere” yönlendirir.
Bunu hep yaparız çünkü sorunların “nedenlerini bulmadan” aşılamayacağını varsayarız.

Oysa yaşam boyu, bazıları çok ciddi de olan binlerce sorunu nedenleri üzerinde fazla düşünmeden bir şeyler yaparak aşarız.

Çözüme Odaklanmak

Bir soruna yaklaşırken çözüme odaklanmak demek; geçmişe, nedenlere, sorunlara değil, geleceğe, hedeflere, değişime odaklanmak demektir. Buradaki temel varsayımımız şudur: Değişimi sağlamak için sorunları ortaya çıkaran nedenlerle uzun boylu uğraşmamız gerekmeyebilir.

Bu yaklaşım, literatürde “Çözüm Odaklı Stratejik Terapi” diye bilinir. Terapi genelde “ilişkilerde değişim sağlama” olarak alınırsa, bu yaklaşımın çok farklı konumlarda işleyebileceğini düşünebiliriz. İş yerleri de bunların başında gelir.

Aşağıda onbinlerce insanı, kutuplaşmış tarafları, hükümeti, medyayı, bilim insanlarını, sivil toplum kuruluşlarını karşı karşıya getirmiş, aşılamayan kronik bir sorunun çözüme odaklanarak nasıl aşıldığını özetleyeceğim.

Meyveler mi, Yarasalar mı?

Sorun Avustralya’da yaşanıyor. Kanatları açıldığında iki metreyi bulan Meyve Yarasaları, adından da anlaşılacağı gibi meyveye düşkün. Avustralya’da meyve üretimi arttıkça Yarasalar da çoğalıyor ve doğal olarak üreticiye ciddi zarar veriyor. Daha doğrusu ürünün önemli bir kısmını götürüyorlar.

Bölge halkı Yarasaları avladıkça, korumacı gruplar ve bilim adamları bu kişilere karşı çıktılar ve bu türü koruma altına almak istediler. Çiftçiler yargılandılar ve hedefleri ürünlerini ve geçim yollarını korumak olduğu halde yarasaları vurmaları yasaklandı. Bu arada doğal olarak medya da bütün gücüyle sorunun çözümüne destek(!) oldu.

Çözüm Platformu

Bölge yönetimi, aslında bir terapist olan Miles Shepard’la anlaştı. Miles bir tartışma platformu oluşturmakla işe başladı. Katılımcıları gruplara böldü. Her grupta farklı taraflardan kişilerin yer almasını sağladı ve onlardan çözümlenmesi en büyük katkıyı sağlayacak 5-6 problemi belirlemelerini istedi. İlginç olarak hiçbir grup 4’ten fazla problem belirlemedi.

Mükemmel Gelecek

Miles katılımcılardan beş yıl içinde dile getirdikleri problemlerin hepsinin çözümlenmiş olduğunu hayal etmelerini istedi. Bu aşamaya nasıl gelindiği, nasıl göründüğü soruldu. Kişiler sorunlar çözüldüğünde nasıl bir durum oluşacağını tarif ederken birlikte çalışmakta hiç zorlanmadılar, işbirliği ortaya çıkmaya başladı. Listenin içeriği:
1. Meyve üreticileri çeşitli riskleri değerlendirerek ve seçenekler arasından eleyerek; etkili ve insancıl bir yöntemle ürün koruma sisteminin oluşturulmasını önerdiler.
2. Üreticiler göz yumabilecekleri zarar miktarını belirlediler.
3. Meyve yiyen yarasaların korunması için yeterli doğal çevre ayrıldı ve yarasaların yeterince yiyecek bulabileceklerinden emin olundu. Yarasa popülasyonu ulaşılabilir doğal alan miktarıyla dengeye getirildi.

Miles hem yarasaların hem de meyvelerin korunduğu bu yeni çözümle ilgili sorular sormaya devam etti; “bütün bunların olduğunu hayal edin, başka neyin olmasıyla koşullar daha iyi olur?”

Grup “mükemmel gelecek” için yeni fikirler oluşturdu:
1. Geniş kapsamlı ve güçlü kaynağı olan araştırma programı
2. Yarasaların korunması için, populasyon kontrolü de yapacak bir plan
3. Etkili, uygulanabilir ve sürdürülebilir ürün koruma sistemi
4. Üreticiler, araştırmacılar, düzenleyiciler ve korumacılar arasında güçlü ortaklıklar

Miles, geleceğe dönük stratejiler geliştirme yönündeki dürtülerine karşı koydu. Onun yerine, tartışmayı yeniden “şimdiye” taşıdı. Başlayabilecekleri küçük şeyleri hep beraber düşünmelerini, onları doğru yönlendirecek küçük adımlarla başlamalarını önerdi.

Grup, beraber ilerleyebilmek için gerekli pratik çözümleri üretti:
1. Araştırma önceliklerinin ve fon olanaklarının araştırma komitesi mensupları ve grup arasında tekrarlanan bir süreçte belirlenmesi
2. Süreç içinde bilgiye erişimi arttırmak için bölgeler arası iletişim ağının güçlendirilmesi
3. Tüm taraflar arasında; sanayiciler, üreticiler, sivil toplum örgütleri, bilim insanları arasında iletişimin sağlanması
4. Çevreyi Koruma Dairesi’nden bir dahaki hasat zamanında zararı azaltmaya yönelik kılavuzlar dağıtılması için ruhsat alınması

Birlikte çalışmaya devam ettiler ve paydaşlar arasındaki gerginlik yerini kooperatif bir çalışmaya bıraktı.
Bu örnekte Miles, süreç içinde ortaya çıkabilecek problemlere takılmaktansa doğrudan, detaylı ve kusursuz bir gelecek oluşturma çabalarına girişti. Geçmişte neyin işe yaramadığına bakıp, onları tekrar denemedi. Neyin yapılmadığından çok neyin yapılacağına baktı. Yalnızca insanların neyi istediklerine baktı ve çözüm önerilerine odaklandı. Hemen arkasından da, bir arada atabilecekleri hızlı ve küçük adımlara odaklandı.