Emre Konuk

Geçen hafta kişisel gelişim kitapları ile ilgili bazı gerçekler ve efsaneler aktarmıştık.

Bu hafta, kiÅŸisel geliÅŸim kitaplarının kadın-erkek iliÅŸkisine odaklananlarına göz atacağız. Özellikle bu kitapların bazıları, kimi kızımızın raflarından düşmüyor, nerdeyse bir ‘kurtarıcı’ olarak görülüyor. Bunlara “iliÅŸki manüelleri” deniyor. Bunun sebebi ise, elektronik eÅŸya aldığınızda nasıl manüelini okumadan çözmeniz imkansız ise, bu kitapları okumadan da karşı cinsi çözmenizin, iletiÅŸim kurmanızın, hatta tavlayabilmenizin bile mümkün olmadığını iddia ediyor yazarları!

Aynı zamanda iliÅŸki problemleri yaÅŸayan çiftlerimiz bu manüelleri okuyarak dertlerine çare arıyorlar. ÖrneÄŸin, karısı veya kız arkadaşının sorununu halletmeye çalışan erkeÄŸe, ‘ya ben çözüm bul demiyorum, sadece dinle!’ diye laf eden kızımız yüzünden çaresizlik içinde kıvranan erkeÄŸimiz,  eline yazar John Gray’in çok ünlü olan ‘Erkekler Mars’tan Kadınlar Venüs’ten’ adlı kitabını alabiliyor. Bu kitap yazıldığından bu yana (tam 18 sene) en çok satanlar listesinden düşmemiÅŸtir. Bu kitabı gerek evinde gizlice inceleyen, gerekse kitapçıda kurcalayan bu esas oÄŸlanımız ÅŸimdi anlıyor ki, hayatını paylaÅŸtığı kadın bir Venüslü ve sadece duyulmak istiyor yardım edilmek deÄŸil. Ya da anlıyor ki, kendisi bir Mars’lı olarak bu iliÅŸki konularında çok baÅŸarılı deÄŸil ve olamaz. Ya da, iliÅŸki manüellerini çoÄŸunlukla kadınlar okuduÄŸu için, bir tartışma esnasında, ‘Al iÅŸte! Mars’lı seni! En ufak bir sorunda çekil maÄŸarana ve konuÅŸma sakın! Hep böyle yapıyorsun sen, kitap doÄŸru söylemiÅŸ!’ olarak kullanabilir. Kadınların erkeklere dair okudukları  ‘bulgu’lardan yararlanmaları(!) da alışıldık bir ÅŸeydir. E zaten bu iliÅŸki manüellerini okuyanların %85’i de kadınlardır.

Erkeklerin ve kadınların farklı bir tür olarak algılanacak derecede değişik fizyolojik, duygusal ve davranışsal yapıları olduğunu iddia ediyor bu kitaplar. Dolayısıyla bu kitapların yazarları, bu farklı gezegenden gelen türe nasıl yaklaşılması gerektiğini kanıtlar sunarak okurlarına izah ediyorlar.

Bu tip kitapların en öne çıkan özelliÄŸi de budur. Her tür soruna, tek tip, genellemeler içeren çözümler sunmak. Kadınlar ve erkeklerin anlaÅŸamamalarına, sıkıntı çekmelerine, biyolojik farklılıklarından kaynaklanan doÄŸal bir sonuç olarak yaklaÅŸmak. Hatta en çok satan altı iliÅŸki manüelinin analizi, bu tip kitaplarda verilen “gerçekçi” mesajların %82’sinin cinsiyete dayalı geleneksel kadın erkek rollerin dayanan mesajlar olduÄŸunu göstermiÅŸtir. Mesela erkeÄŸin saldırganlığının, vücudundaki testosteron hormonun varlığından kaynaklandığını, kadının ise beyninin iletiÅŸim merkezinin erkekten daha geliÅŸmiÅŸ olduÄŸundan iletiÅŸime daha yatkın olduÄŸunu ileri sürerler. Bunlar doÄŸrudurlar. Fakat iletiÅŸim ve iliÅŸki problemlerinin temelinde bunlar yatmaz, sadece ideolojik amaçlarla kullanılması kolay olan bulgulardır.

Zaten yapılan araÅŸtırmalara göre, bu bahsi geçen kitabı da içeren,  en çok satanlar listesinde yer alan iliÅŸki manüellerinin %95’i ‘kanıtlanmamış bulgularla uzman yardımı’ sunuyorlar.  Yazar kiÅŸinin gerçek anlamda uzman olup olmadığı oldukça ÅŸaibeli.

ÖrneÄŸin Kadınlar Marstan Erkekler Venüsten in yazarı John Gray, aslında psikolog bile deÄŸil, herhangi bir hakemli dergide makalesi de çıkmamış. Buna raÄŸmen kitabı 50 milyon satmış.  Ã–te yandan, çift terapisti John Gottman, binlerce çiftle çalışmış ve 100’ü aÅŸkın makalesi çeÅŸitli dergilerde yayınlanmış, kuramlar ve araÅŸtırmalar üzerine kurulu olan kitabı, Evlilikler Neden Ä°yi Gider (Why Marriges Succeed), sadece 55  bin satmıştır.

Yani insanlar bu tek tip, kadın/erkek rollerinin geleneksel kavramlarla çizildiÄŸi ve köklü bir biçimde farklı olduklarını belirttikleri kitapları okumayı tercih ediyorlar. Biz de karmaşık problemleri ‘anlamamızı’ saÄŸlayan bu reçeteleri kolaylıkla ve düşünmeden içselleÅŸtirmeye meyilliyiz. Çünkü alıştığımız, öğrendiÄŸimiz ve doÄŸal oldukları savunulan gerçekleri içeriyorlar.

Bir tarafta araÅŸtırmalar kadın ve erkeklerin farklı kültür olarak algılanacak derecede farklı olduklarını savunurken, diÄŸer tarafta  erkek ve kadınların aslında birbirlerine oldukça benzer olduÄŸunu, sadece birkaç küçük farklılıkları olduÄŸunu savunuyor. Bu iki bitmek bilmeyen tartışma ne yazık ki herhangi bir sonuca varmış deÄŸil. E bu sebepten dolayı iki görüşten birinin tamamen doÄŸru ya da tamamen yanlış olduÄŸu sonucuna varamıyoruz. Peki bu geleneksel rolleri öne sürerek, John Gray gibi, farklılıklara dayalı kitapların yarattığı olumsuz yan etkilerden haberimiz var mı?
Bu soruların cevabı haftaya.

10.03.2010