ÇOCUKLAR VE GENÇLERDE ÖFKE

Öfke duygusu, günlük yaşantımızda önemli yeri ve etkileri olan; mutluluk, üzüntü, korku gibi temel ve evrensel duygulardan biridir (Canpolat ve Atıcı, 2017). Bize iyi gelen duyguları kabul etmek kolay iken, zorlayan duyguları kabul etmek noktasında bir o kadar zorlanabiliyoruz. Öfke duygusu güçlü bir duygudur ve sıklıkla insanlar öfke duygusundan korkmakta veya öfke duygusunu reddetme eğilimi göstermektedir. Burada öfke duygusunu tanımak, bireyi harekete geçiren ve koruyan olumlu yönlerine vurgu yapmak, işlevini anlamak duyguyu kabul etmek ve sağlıklı şekillerde ifade edebilmek için önemlidir.

Öfke duygusu, bilinenin aksine ve iyi-kötü tanımlarından bağımsız, her duygu gibi normal ve faydalı bir duygudur. Öfke; çocuklar ve gençler için işlerin yolunda gitmediğini, haksızlığa uğradıklarını, kırıldıklarını göstermelerinin bir yoludur. Ancak öfke farklı şekillerde ifade edilebilir ve nasıl ifade edildiği önemlidir.

Çocuklar ve gençler duygularını düzenleyebilmek için yetişkinlerin rehberliğine ihtiyaç duyarlar. Yetişkinlerin sağlıklı rehberliğinden yoksun kalan çocuklar öfke duygusu hissettiklerinde bu duyguyu nasıl ifade edeceklerini bilemeyerek; uygun olmayan şekillerde (saldırganlık, içe kapanma, kendine yöneltme gibi) ifade ederler. Bu yüzden ebeveyn, bakım veren olarak öfke duygusu ile ilişkinizi ve kendi tepkilerinizi gözden geçirmeniz kritik bir öneme sahiptir.

ÖFKE DUYGUSUNU SAĞLIKLI ŞEKİLDE İFADE EDEBİLMESİ İÇİN ÇOCUĞUNUZLA İŞBİRLİĞİ YAPIN

Öfke duygusunu sağlıklı bir şekildeifade edebilmeleri için çocuğunuzla birlikte çaba gösterin. Unutmayın ki çocuğunuz her şeyden önce hayatı sizinle öğreniyor ve keşfediyor. Çocuğunuzun bu konuda onun destekçisi olduğunuzu, tüm şefkat ve kapsayıcılığınız ile onun yanında olduğunuzu, onu anladığınızı, hissettiği tüm duygularına alan açtığınızı görmeye ihtiyacı var.

Özellikle küçük çocuklarla bu süreci daha eğlenceli ve yaratıcı hale getirebilirsiniz. Öfkeye bir isim vererek onu çizmesini isteyebilirsiniz. Örneğin öfke, patlayan bir yanardağ olabilir. Bunun dışında, birlikte yapmaktan keyif aldığınız bir aktiviteyle uğraşmak da ikinize yardımcı olabilir.

ÇOCUĞUNUZA ONU NELERİN ÖFKELENDİRDİĞİNİ VE NASIL TEPKİLER VERDİĞİNİ ANLAMASI İÇİN YARDIMCI OLUN

Çocuğunuz zor bir dönemden geçiyor veya öfke duygusu ile ne yapacağını bilemiyor olabilir. Belki de sadece uykusuz, aç veya yorgundur. Çocuğunuzun onu öfkelendiren, tetikleyen şeyleri fark etmesi, anlaması için ona destek olabilirsiniz.

Çocuğunuz öfkelenmeye başladığında nasıl hissettiği hakkında onunla konuşmayı deneyin. Kalbi daha mı hızlı atıyor? Kasları gergin mi? Dişlerini mi sıkıyor yumruk mu yapıyor? Midesi mi bulanıyor? Öfkenin belirtilerini erkenden fark edebilmek, çocuğunuzun kendisine, bedenine dair farkındalığını arttırmasının yanı sıra, duygusu ve belirtiler ile nasıl başa çıkabileceği konusunda daha olumlu ve sağlıklı kararlar almasına yardımcı olabilir.

Öfkeyi sağlıklı bir şekilde ifade edebilmesi için kullanabileceği stratejiler öğretebilirsiniz:

Yatışması ve sakinleşmesi için 10’a kadar sayması,
Nefes egzersizi yapması ve diğer mindfulness teknikleri,
Gerginliğini azaltması için yumruğunu sıkıp bırakması,
Sevdiği ve güvendiği kişiyle sorununu paylaşması,
Sakinleşmek için kendisini huzurlu ve güvende hissettiği bir yere gitmesi

Böylece çocuğunuz öfke ile tepki vermek yerine; duygusu ile davranışı arasında bir boşluk yaratarak, sakin, sağlıklı bir şekilde duygusunu ifade etme fırsatını elde edecektir.

ÖFKE İLE BAŞ ETME YOLLARI

Çocuğunuzu Oyun Oynaması ya da Sevdiği Başka Bir Aktivite İle Uğraşması İçin Teşvik Edin

Sevdiği bir oyunu onunla oynayabilirsiniz. Kısa bir yürüyüş yapmayı, bisiklet sürmeyi, müzik dinlemeyi önerebilirsiniz.

Çocuğunuza Pozitif Bir Tutumla Yaklaşın

Bu süreçte olumlu geribildirimler almak ve onaylanmak çocuklar için önemlidir. Yaşı ne kadar küçük olursa olsun çocuğunuzun çabalarını görün ve onunla gurur duyduğunuzu belirtin. Böylece, çocuğunuzun duygu düzenleme becerisine olan inancı ve kendine olan güveni artıracaktır.

Sabırlı ve Anlayışlı Olun

Bu süreç sizi yıprattığı kadar çocuğunuzu da yıpratıyor. Yukarıda önerilen stratejileri uygulamak ve daha sağlıklı davranışlar geliştirmek kısa sürede gerçekleşebilecek şeyler değildir. Emek, sabır ve anlayış ister. Her şeyden önce yapmanız gereken en temel şey, çocuğunuza onu anladığınızı gösterebilmeniz ve sizinle sorunlarını paylaşabilmesi ve sorunlara çözümler üretebilmeniz için onu motive etmenizdir.

NE ZAMAN YARDIM ALMALISINIZ?

Çocuğunuzun öfkesinin kendisine ve çevresindekilere zarar verebileceğinden endişeleniyorsanız ve bu sorunları uzun süredir yaşıyorsanız profesyonel birilerinden yardım alabilirsiniz.

KAYNAK
(11 Kasım 2020) HelpingYour Child WithAngerIssues. NHS
Canpolat, C., Atıcı, M. (2017). Öfke kontrolü programının ortaokul öğrencilerinin
öfkekontolü becerilerine etkisi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi. 7: 87-98.

DBE Çocuk ve Genç Psikolojik Danışmanlık Merkezi
Bizi Arayın Terapistlerimiz