İş Hayatında Stresten Kurtulmanın Yolları

İş yaparken yaşanan zaman baskısı, hata yapma korkusu, güvenliğin az olması stresi arttırıyor. Çalışma saatleri, vardiya usulü çalışma, fiziksel tehlike varlığı, sorumluluk fazlalığı, işsizlik korkusu gibi birçok neden insanları gerilim içinde tutuyor. Aşırı çalışma altındaki insanlarda acil ve beklenmedik durumlarda karar verme kapasiteleri azalabiliyor. İşverenler zaman zaman en az insan kaynağı ile işlerini sürdürmeye çalışabilir, bu da aynı işin var olan çalışanların aşırı çalışması ile sağlanacağı anlamına gelecektir. Bu durumun sonucunda da aşırı çalışmaya bağlı olarak, başta tükenme olmak üzere birçok ruhsal bozukluğun ortaya çıkacağı açıktır. Stres kaynaklarının içinde en önemlisinin aşırı iş yükü olduğunu görmekteyiz. İş yerinde rol çatışmaların varlığı, çoğul roller üstlenme ve rol belirsizliği de diğer önemli stres kaynaklarıdır.

Aşırı Stresin Yarattığı Psikolojik ve Fiziksel Problemler

İş yerindeki uzun süreli stresin kişiler üzerindeki yansımaları farklı şekillerde olabiliyor. Bunları kendine güvensizlik, uyku bozukluğu, çeşitli sağlık problemleri, gelecek kaygısı, iş kazalarının artması, performansın düşmesi, hatalı iş çıkarma oranlarında artış, dayanışmaların azalması, rekabetin artması, iş veriminde düşme, iş arkadaşlarına tahammülsüzlük ve ilişkilerin bozulması, yetersizlik duyguları, tartışmaların artması, çalışma sürelerinin artması, devamsızlığın artması şeklinde sıralamak mümkün. İş stresinin artmasıyla kişilerde yorgunluk, sinirlilik, baş ağrıları, zor kalkma, kolay ağlama, uyku düzeninin bozulması, yalnız kalma isteği, iştahsızlık, çarpıntılar, mide bağırsak hastalıkları, alerjiler, romatizmal ağrılar gibi psikosomatik belirtilerde de artış yaşanıyor.

Stresi Azaltmak veya Tamamen Ortadan Kaldırmak İçin Yapılabilecekler

Araştırmalar, stresin en fazla kadınları etkilediğini ve iş stresinden kadınlarla erkeklerin farklı etkilendiğini gösteriyor. Erkeklerin iş stresinden dolayı agresif bir yapıya girdikleri ve daha çok saldırganlık gösterdikleri, buna karşılık kadınların ise stres karşısında kaygı ve çökkünlük gösterdikleri tespit ediliyor. Kadınların strese karşı, psikolojik tepkileri daha yoğun buna karşılık fizyolojik tepkileri ise erkeklerden daha zayıf kalıyor. Yapılan çalışmalar, işverenlerin yüklendikleri stresin ise, genelde çalışanlardan daha fazla olduğunu gösteriyor. Ama genellikle patron ve çalışanlar birbirini anlamıyor, kendi yüklendikleri stresi önemsiyor, diğerininkini ise yok sayıyor.

Hayır Demeyi Öğrenmek

İş stresinden kurtulmanın en önemli yollarından biri “Hayır!” demeyi öğrenmek olacaktır. Ekstra projelere, istemediğiniz sosyal aktivitelere ve zamanınız olmayan davetlere hayır demek huzurlu bir yaşama kavuşmanız için önemli bir adımdır.

Pozitif İnsanlarla Arkadaş Olmak

Endişeli ve kuruntulu olmayan insanlarla arkadaş olmak da iş stresinden kurtulmada yardımcı olacaktır. Hiçbir şey karamsar bir insanın duygularının bulaşıcı olması kadar etkili değildir. Kısa bir süre içinde siz de onun gibi olabilirsiniz.

Kaos İçinde Düzen Yaratmak

Eğer işiniz uzun süre oturmanızı gerektiriyor ise arada bir ayağa kalkıp vücudunuzu esnetmek de yine sizi rahatlatacaktır. İş stresinde uyku önemli bir sorundur. Uykunuzu alın ve erken yatma alışkanlığı edinin. Kaos içinde düzen yaratın. Evinizi ve işinizi öyle bir şekilde organize edin ki, neyin nerde olduğunu bilin. Eşyalarınızı yerlerine koymayı alışkanlık haline getirin; böylece bir şeyleri kaybetmenin stresinden korunmuş olursunuz.

Rahatlamak İçin Nefes Egzersizleri

Düşüncelerinizi ve duygularınızı bir günlüğe ya da bir kâğıt parçası üzerine yazmak, olayları daha net olarak görmenizde yardımcı olabilir. Rahatlamaya ihtiyacınız olduğunda, burnunuzdan derin bir nefes alırken ona kadar sayın. Sonra içerdeki havayı çok yavaş bir şekilde dışarıya verirken yine 10’a kadar sayın. Dikkatinizi nefesinizin sesine verin ve gerginliğinizin azalmasını hissedin. Bu egzersizi birkaç defa tekrarlayın.

Stresli Durumlar İçin Hazırlık Yapmak

Stres yaratacak olaylara karşı kendinizi hazırlamanız gerekiyor. Örneğin, topluluk içinde konuşmadan önce yapacağınız her davranışı ve karşılaşabileceğiniz her tepkiyi kafanızın içinde yaşamaya çalışın. Gereksiz stresten kurtulmanın bir yolu da içinde yaşadığınız çevreyi ihtiyaçlarınıza ve arzunuza göre seçmektir (İşiniz, eviniz, eğlence yeriniz vb). Eğer masa işinden nefret ediyorsanız bütün gün masa başında oturmanızı gerektirecek bir iş teklifini kabul etmeyin.

Pozitif Olun

Kendinizi tanıyın. Her gün gerçekten zevk aldığınız bir şey yapın ve görünümünüzü iyileştirecek değişiklikler yapın. Güzel görünmek kendinizi daha iyi hissetmenizi sağlar. Kendi kendinize yönelik negatif konuşmalardan kaçının: “Bunu yapmak için çok yaşlıyım”, “Bunu giymek için çok şişmanım” gibi.

Kendinize Zaman Ayırın!

Bir seferde bir iş yapın. Eğer bir proje ile meşgul iseniz sadece projeye konsantre olun ve yapmanız gereken diğer işleri unutun. Kendinize her gün yalnız kalabileceğiniz, sessizlik içinde dinlenebileceğiniz ve sakince düşünebileceğiniz bir zaman yaratın. Eğer istemediğiniz bir iş yapmanız gerekiyorsa, günün erken saatlerinde bitirmeye ve kurtulmaya çalışın. Böylece günün geri kalanını endişe ve huzursuzluk içinde geçirmekten kurtulmuş olursunuz. Öğle yemeği için ara vermeyi asla unutmayın. Masanızdan ya da çalıştığınız alandan hem bedensel hem de zihinsel olarak uzaklaşmak için kendinize zaman yaratın.

Ayşegül Horozoğlu - Davranış Bilimleri Enstitüsü Kurumsal Gelişim Merkezi Yöneticisi