İş Dünyasında Kadın Liderliği

“Liderlik güzelliğe benzer ve tanımlaması zordur, fakat onu gördüğünüzde hemen tanırsınız.” Liderler bulunduğu çevreyi; zekasıyla, bilgi birikimiyle, tecrübeleriyle ve sorumluluk bilinciyle yönetebilen, ortak bir hedefe ulaşma yolunda liderlik yaptığı grubu motive edebilen kişilerdir ve insanlık tarihinin ilk zamanlarından itibaren “liderlik” kavramı var olmuştur. Uzun yıllardır liderlik ve liderlerin sahip olması gereken özellikler birçok araştırmaya konu olmaktadır. Küreselleşmenin de etkisiyle hızla değişen ve gelişmekte olan dünya düzeninde, başarılı bir liderin özelliklerini irdelemek, bu özellikleri edinme ve geliştirme konusunda çalışmalar yapmak giderek daha da önemli ve gerekli olmaktadır.

Lider ruhlu insanlar:

• Değişen koşullara karşı yeniliklere kolayca ayak uydurabilen

• Hem kendisini hem liderlik ettiği bireyleri değişen koşullara adapte edebilen

• Yeni hedeflere ulaşmak için liderlik yaptığı bireyleri motive edip, yönlendirebilen

• “Biz” kavramını etkili ve doğru bir şekilde kullanabilen

• Yönetim becerilerine sahip olan, liderlik ettiği bireylerle etkili iletişim kurabilen

• İkna becerisine ve tanıtım yeteneğine sahip olan

• Sabırlı olan, zorluklara dayanabilen, risk alabilen

• Çok yönlü düşünebilen, analiz ve yorumlama yeteneği olan

• Bir vizyon sahibi olan ve bu vizyon ışığında liderlik yaptığı kişileri yönetebilen

Gibi özelliklere sahip olan kişilerdir ve günümüz iş dünyasında, rekabet ortamında ayakta kalabilmek için bu özelliklere sahip yöneticilerle çalışmak büyük bir avantajdır.

Kadınların iş yaşamına dahil olmasıyla birlikte iş dünyasının dinamikleri de baştan aşağı değişmiş ve “liderlik” ile ilgili yapılan tüm çalışmalar bu doğrultuda çeşitlenmiştir. Zaman içinde, yaşamın her alanında kendilerini göstermeye başlayan kadınlar, iş dünyasında da yönetici pozisyonunda yer almaya başlamıştır. Bu süreçte kadınlar birçok sorunla ve engelle karşılaşmış ve kadın yöneticilerin erkek yöneticilerle karşılaştırıldığı, kadın ve erkek yöneticilerin “liderlik” vasıflarına ne kadar sahip olduğuyla ilgili araştırmalar yapılmaya başlanmıştır.

Cam Tavan Sendromu

Kadınların erkeklere oranla, stratejik olarak önemli olan yönetici pozisyonlarında temsil güçlerinin az olmasının nedenlerinin araştırıldığı bir çalışmada, karşılaşılan engeller ve haksızlıklar “Cam Tavan Sendromu” kavramıyla açıklanmıştır. Cam tavan sendromunu, iş dünyasında kadınların bekledikleri yükselişe, karşılaştıkları engellerden dolayı ulaşamaması, görünmez bir üst sınırın varlığıdır. Bu sendrom; iş dünyasında kadın-erkek eşitliliğinin olmaması, sosyal hayatta kadın ve erkeklere biçilen roller ve bu doğrultuda yapılan ayrımcılıklarla ilişkilendirilir. Cam tavan, üst yönetim pozisyonları için yükselmeye çabalayan kadın çalışanların çarptığı “görünmez bir tavan”dır ve kadın çalışanların sadece kadın olduğu için üst yönetim pozisyonlarından uzak tutulmasına yönelik engellerin tamamıdır.

Kraliçe Arı Sendromu

Cam tavan algısına neden olan faktörlerden bir diğeri de, “kadın tarafından konulan engeller”lerdir.

• Kadınların kendilerini referans alma yanılgısı (“Ben bu pozisyona nasıl geldiysem herkes bu pozisyona gelebilir.” düşüncesi)

• Kraliçe Arı Sendromu (Üst yönetimde yer alan “tek kadın” olmanın bir başarı ve ayrıcalık göstergesi olduğuna inanmak)

Bu engeller, iş dünyasında kadın liderlerin başarılı olması ve rekabet gerektiren koşullarda ilerleyebilmelerinin önüne geçmektedir. Kraliçe arı sendromu, cam tavan sendromuna sebep olan faktörlerdendir ve bize, “kraliçe arı” özelliklerini taşıyan yönetici kadınların verdiği iktidar mücadelesini açıklar. Bu özelliklere sahip yöneticilerin bünyesinde çalışan bir kadınsanız, bu durum hayatınızı zorlaştırabilir ve gelişip ilerlemeye çalıştığınız iş hayatınızı olumsuz yönde etkileyebilir.

Görüldüğü üzere hem erkek yöneticiler hem de kadın yöneticilerin, iş dünyasında kadın çalışanların gelişim göstermesine yönelik engelleriyle karşılaşmaktayız. Fakat günümüzde, toplumsal cinsiyet eşitliğine dikkat çekmek için birçok çalışma yürütülüyor ve toplumun bu konuda bilinçlendirilmesi teşvik ediliyor. Bu süreçte, hem kadın hem erkek çalışanlara bu kavramlarla ilişkin kapsamlı eğitimler verilmeli ve toplumsal cinsiyet eşitliğinin iş dünyasındaki önemine dikkat çekilmelidir.

Kadın Çalışanların Kişilik Özellikleri

16PF Kişilik Envanteri, bireylerin kişilik yapısını, 16 temel kişilik özelliği ve 5 genel kişilik eğilimi kapsamında ölçmeye yarayan ve kurumlarda da işe alma sürecinde, çalışanların kişilik özellikleri ve eğilimlerini ölçmekte sıkça kullanılan güvenirliği yüksek bir kişilik envanteridir. Kadın yöneticilerin “liderlik” vasıflarını saptamakta ve güçlü ve geliştirilmeye yönelik özelliklerin belirlenmesinde faydası görülen bir ölçümdür.

DBE kurumu tarafınca yapılan ölçüm sonuçlarına göre kadınların genel kişilik özellikleri aşağıdaki gibidir:

• Sıcakkanlılık (Sıcakkanlı, dışa dönük, başkalarına karşı özenli, nazik, uyumlu)

• Duygusal İstikrar (Duygusal olarak kararlı, olgun, gerçeklikle sakince yüzleşebilen)

• Canlılık (Hareketli, spontane, coşkulu, mutlu-şanslı, neşeli, etkileyici)

• Hassasiyet (Hassas, estetik, şefkatli, sezgisel, rafine)

• Kaygı (Endişeli, kendinden şüphe duyan, suçluluk eğilimli, güvensiz)

• Mükemmeliyetçilik (Mükemmelliyetçi, organize, kompulsif, sosyal açıdan hassas, titiz irade gücü, öz disiplinli )

Bu sonuçlar doğrultusunda, lider bireylerin sahip olması gereken özellikler de gözetilerek, kadın liderlere yönelik eğitimler verilmeli ve “dezavantaj” sayılabilecek özelliklerin geliştirilip güçlendirilmesi ve güçlü olan özelliklerin daha etkili şekilde kullanılması için “farkındalık” çalışmaları yapılmalıdır.

Kaynakça

Sidani Y.M., Konrad A., & Karam C.M., (2015). From female leadership advantage to female leadership deficit. Career Development International 20(3) 273-292.

Şencan M.N., İbicioğlu H. & Karabekir M., (2015). Kadın yöneticilerin liderlik özelliklerinin incelenmesi: türkiye’deki kadın rektörler üzerine bir içerik analizi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 20(1) 241-259.

İpçioğlu İ., Eğilmez Ö., & Şen H., (2018). Cam tavan sendromu: insan kaynakları yöneticileri bağlamında bir araştırma. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 10(25) 686-709.

Baş M.T., (2020). Kraliçe arı sendromu ve hemşirelik mesleği. Turkish Studies-Social Sciences 15(1) 807-815. http://dx.doi.org/10.29228/TurkishStudies.39398

Bayhan P., Arslan M., (2005). Kadın yöneticilerin liderlik tarzlarının toplumsal roller açısından incelenmesi. H.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 23(2) 99-119.

Kurumsal Gelişim Merkezi Bölümü

DBE Kurumsal Ölçme / Değerlendirme ve Eğitim Merkezi
Bizi Arayın Eğitmenlerimiz